Badanie poziomu żelaza we krwi jest przeważnie badaniem uzupełniającym zlecanym wtedy, gdy klasyczne badanie morfologiczne sugeruje niedokrwistość. Zleca się je jednak także na życzenie pacjenta, gdy opisuje on objawy mogące sugerować nadmierne lub niedostateczne stężenie tego pierwiastka w organizmie. Samo badanie nie jest skomplikowane. Polega na pobraniu krwi z żyły łokciowej. Pacjent nie musi się do niego specjalnie przygotowywać. Nie ma też wymogu bycia na czczo. Jak zatem odczytywać jego wyniki, a przede wszystkim – jaki poziom żelaza jest niebezpieczny?
Jak odczytywać wynik badania?
Przyjmuje się, że prawidłowy poziom żelaza obejmuje przedział 11–33 µmol/l (60–80 µg/dl). Należy jednak pamiętać, że wynik nie może być odczytywany bez pewnego kontekstu. Zwykle analizuje się go w odniesieniu do innych rezultatów badania morfologicznego. Może się też okazać, że nie jest on miarodajny. Gdy więc stężenie żelaza jest zbyt wysokie lub zbyt niskie, lekarze przeważnie decydują się na dodatkowe badanie pozwalające na ocenę całościowej gospodarki żelazem. I w tym wypadku wystarczy jednorazowe pobieranie krwi.
Wysoki poziom żelaza we krwi – czy jest się czego bać?
Gdy zastanawiamy się nad tym, jaki poziom żelaza jest niebezpieczny, przeważnie obawiamy się konsekwencji jego niedoboru. Warto jednak pamiętać, że także podwyższone stężenie żelaza może stanowić powód do niepokoju. Przeważnie zwiastuje choroby metaboliczne, po otrzymaniu wyniku warto więc zastanowić się, czy nie obserwuje się u siebie innych niepokojących objawów takich, jak choćby przewlekłe zmęczenie, problemy ze snem oraz nawracające stany podgorączkowe. Wysokie stężenie żelaza we krwi niejednokrotnie sygnalizuje również wirusowe zapalenie wątroby zarówno typu B, jak i C, a także niealkoholowe stłuszczenie wątroby.
Zbyt niski poziom żelaza we krwi i jego konsekwencje
Zdecydowana większość pacjentów zaniepokojonych wynikami badania stężenia żelaza we krwi zwraca jednak uwagę nie na problem jego nadmiaru, ale niedoboru. Tu najczęstszą przyczyną jest utrata krwi, niedobór żelaza jest więc typowy zarówno dla pacjentek z menstruacją, jak i dla osób zmagających się z chorobą wrzodową dwunastnicy i żołądka. Niedobór żelaza we krwi skłania jednak również do przeanalizowania tego, w jakim stanie znajduje się jelito grube i czy nie mamy do czynienia z jego stanem zapalnym.
Bywa i tak, że niski poziom żelaza we krwi sugeruje upośledzenie jego wchłaniania z przewodu pokarmowego. Zjawisko takie często wiąże się z groźnymi chorobami takimi, jak choćby autoimmunologiczne zapalenie żołądka oraz celiakia. Zdarza się też, że problem ten jest obserwowany u pacjentów, którzy zdecydowali się na stosowanie diety ubogiej w białko albo bogatej w szczawiany lub fosforany. Pojawia się także wtedy, gdy pacjent zdecydował się na przejście na dietę wegańską albo wegetariańską, ma jednak problem z jej właściwym zbilansowaniem. Jest również typowy dla seniorów zwłaszcza, jeśli skarżą się na brak apetytu.
